صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی به فرآوری و عمل‌آوری مواد نباتی، حیوانی، زراعی، باغی، شیلاتی، دام و طیور و جنگل و مرتع می‌پردازد، از جمله صنایعی است که نقش و تاثیر بسیاری از ابعاد مختلف در بخش كشاورزی داشته و دارد و موجب افزایش ارزش افزوده، توسعه صادرات و کاهش ضایعات داشته و همین طور کاهش ریسک در بخش کشاورزی از عمده‌ترین فواید توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در این بخش است که بر ضرورت توجه به این صنایع تاکید می‌کنند. تجربه تعدادی از کشورهای در حال پیشرفت نشان می‌دهد که گسترش و حمایت از این صنعت می‌تواند نقش حیاتی در توسعه بخش کشاورزی داشته باشد. پیوند بین بخش صنعت و کشاورزی در کشورهای در حال توسعه در مقایسه با کشورهای توسعه یافته ضعیف‌تر است، این در حالی است که گذار از کشاورزی سنتی به اقتصادی پویا در کشورهای در حال توسعه ارتباط متقابل بین کشاورزی و صنعت را طلب کرده و از اهداف کلیدی توسعه اقتصادی محسوب می‌شود.به طور متوسط جمعیت کره زمین هر ساله 1.7 درصد رشد می‌کند. پیش‌بینی می‌شود تا اواخر سال 2050 جمعیت جهان به بیش از هشت و نیم میلیارد نفر برسد که به این ترتیب اگر در سال 1976 تولید 3.3 میلیارد تن مواد غذایی می‌توانست تا حدی جوابگوی نیاز‌های غذایی مردم باشد. برای هشت میلیارد نفر حتی در صورت ثابت ماندن مصرف سرانه حداقل به 6.4 میلیارد تن مواد غذایی نیاز خواهد بود.
به این ترتیب انسان‌ها باید بتوانند در 30 سال آینده حداقل دو برابر میزان فعلی مواد غذایی تولید کند. اعتقاد کارشناسان بر این است که این امر با استفاده از اراضی زیر کشت فعلی و مصرف نهاده‌های کشاورزی نیز امکان‌پذیر بوده و حتی می‌توان مواد غذایی مورد نیاز تا چهار برابر جمعیت فعلی جهان را تامین کرد مشروط بر اینکه روش‌های تولید، نگهداری، توزیع و مصرف مواد غذایی براساس اصول نوین علمی صورت گیرد و حتی‌الامکان از ضایعات مواد غذایی جلوگیری شود. با توجه به مطالب ذکر شده نقش و اهمیت صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در راستای نگهداری و فرآوری مناسب و جلوگیری از ضایعات برای توسعه این بخش کاملا آشکار می‌شود. بررسی‌های برخی کارشناسان نشان می‌دهد که با وجود امکانات بالقوه فراوان و تولید انواع محصولات کشاورزی در کشور به دلیل فقدان صنایع تبدیلی و تکمیلی کافی در بخش کشاورزی و همچنین صنایع بسته‌بندی و نگهداری مناسب و کافی و یکپارچه و مکانیزه نبودن اراضی کشاورزی و عدم احداث صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در مناطق عمده تولید محصولات، مقدار زیادی از این تولیدات در اثر حمل و نقل و نگهداری طولانی و نامناسب ضایع می‌شود و از بین می‌رود. با توجه به اینکه عمده‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی روستاییان هستند که از این طریق کسب درآمد می‌کنند بنابراین توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در این بخش می‌تواند به افزایش درآمد آن‌ها نیز منجر شود.
ایجاد این صنایع در بلندمدت و کوتاه‌مدت منفعت‌های بسیاری برای کشاورزان خواهد داشت و گسترش این صنعت باعث تثبیت سطح درآمد و افزایش سود کشاورزان می‌شود و علاوه بر اینکه شرایطی فراهم خواهد شد که در زمان افزایش تولید محصولات و کاهش تقاضا برای تولیدات خام، مانع از ضایع شدن آن و نوسانات منفی قیمت می‌شود.
بالا رفتن ارزش افزوده علاوه بر توانمندی کشور به طور غیر مستقیم کشاورزان را در جهت توسعه بخش کشاورزی بهره‌مند می‌کند و در درازمدت منافع آن‌ها را تثبیت و تداوم می‌بخشد. در فرآوری ایران جزء کشورهای پیشرفته محسوب نمی‌شود که همین امر خسارات فراوانی را متوجه کشورمان ساخته است. توسعه صنایع با هدف عرضه در بازار داخلی و سرمایه‌گذاری بدون توجه به ظرفیت‌های موجود و نیاز‌ها و تقاضا‌های بازار ، باعث بلااستفاده ماندن بخشی از ظرفیت تولید و افزایش هزینه‌های صنایع تبدیلی می گردد و نشانگر عدم برنامه‌ریزی درست است. در حال حاضر محصولات کشاورزی به صورت خام و فرآوری نشده صادر می‌شود که با رونق و توسعه صنایع کشاورزی و مطابقت تولید با استاندارد‌های جهانی می‌توان بازار‌های صادراتی بهتر و ارزش افزوده بیشتری را به دست آورد. برای رسیدن به این هدف نیازمند ارائه تسهیلات اعتباری بیشتر و هماهنگی آن با نیاز‌های موجود در بازار، رعایت نکات بهداشتی و استفاده از فناوری‌های تولید برای تطابق تولیدات با استاندارد‌های جهانی هستیم و ضرورت دارد دولت تسهیلات بیشتر و ارزان قیمتی برای سرمایه‌گذاری و ایجاد انگیزه فعالیت در این عرصه اختصاص دهد.
اهمیت صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی را زمانی بیشتر درمی‌یابیم که توجه کنیم پس از صنایع سنگین، صنایع غذایی از نظر وسعت و گستردگی دومین مقام را در جهان دارا هستند که صنایع غذایی استراتژیک مانند غلات، قند، لبنیات و روغن را نیز در بر می‌گیرد، در ضمن با توجه به میزان ارزش افزوده در صنایع کشاورزی که با ارزش افزوده در صنایع پتروشیمی برابری دارد و با جایگزینی صدور این محصولات به جای صادرات قسمتی از نفت می‌توان به شکوفایی اقتصادی نزدیک‌تر شد. در حال حاضر به دلیل عدم وجود صنایع تبدیلی و تکمیلی به مقدار لازم در بخش کشاورزی، کشاورزان با ریسک، تولید می‌کنند در صورتی که توسعه صنعت کشاورزی علاوه بر افزایش درآمد کشاورزان، باعث تنظیم بازار و ثبات قیمت‌ها می‌شود. بازاریابی و بازاررسانی یکی از ارکان اساسی توسعه بخش کشاورزی است. بخش مهمی از بازاریابی محصولات کشاورزی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی است اما این صنایع هنوز در زیربخش‌های مختلف توسعه نیافته است در صورتی که توسعه آن مزایای بسیاری از جمله افزایش تولید، گسترش بازار‌ها و متنوع شدن محصولات و… را به همراه خواهد داشت.
با تاسیس صنایع فرآوری محصولات کشاورزی، کارخانجات می‌توانند با کشاورزان قرارداد ببندند و با قیمت مشخص و تضمین شده محصول را بخرند در حالی که هم اکنون به دلیل نبود این صنایع(زیر ساختهای مناسب در این رابطه) ، کشاورزان با ریسک تولید می‌کنند. ایجاد صنایع فرآوری محصولات کشاورزی و دامی از ضایعات محصول به خصوص برای محصولاتی همچون پیاز، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و… که فسادپذیری بالایی دارند و در فصولی از سال تولید زیادی دارند جلوگیری می‌کند. توسعه صنعت فرآوری و بسته بندی زنجیره بازاریابی در بخش کشاورزی را کامل می‌کند و همچنین باعث اشتغال فارغ التحصیلان و دست‌اندرکاران بخش‌های مرتبط با کشاورزی می‌شود و از طرف دیگر بهبود کیفیت محصولات کشاورزی و همچنین زمینه انتخاب مصرف کننده را گسترش دهد.
به طور خلاصه اهداف ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی و روستایی عبارتند از :
- کمک به بهبود سطح زندگی روستائیان از طریق افزایش درآمد سرانه آن
- حرکت در جهت استفاده بهینه از امکانات و منابع موجود در مناطق روستایی
- تولید بخشی از کالای مورد نیاز کشور در مناطق روستایی
- کاهش ضایعات محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده بالاتر برای محصولات
- ایجاد زمینه های مناسب جهت افزایش مهارت ها و شکوفایی استعدادهای روستائیان
- کمک به کنترل مهاجرتهای بی رویه و کاهش ناهنجاریهای اجتماعی
- جلوگیری از خروج ارز برای ورود مواد غذایی به کشور
- کمک به افزایش صادرات غیر نفتی کشور
- افزایش بهره روی نیروی انسانی و سرمایه
- ایجاد اشتغال مولد و پایدار
- تامین مواد غذایی و عرضه آن در خارج از فصل تولید
- عرضه بهداشتی تر محصولات غذا یی
پیشنهادها جهت ارتقا وضعیت صنایع کشاورزی :
- ایجاد بستر لازم در جهت سرمایه گذاری بخش صنایع تبدیلی و غذایی در استان با تخصیص تسهیلات ارزان قیمت
- تخصیص اعتبار جهت انجام تحقیقات در زمینه صنایع تبدیلی و غذایی از محل 3 درصد اعتبار نفت و گاز
- تخصیص اعتبار جهت اجرای طرحهای پایلوت با توجه به محصولات تولیدی شهرستان
مانند ایجاد بارگاههای خشک کن انگور در شهرستانهای کوار، سپیدان و ممسنی، و واحد تولید چیپس میوه (چیپس سیب در شهرستان سپیدان، میوه خشک در شهرستانهای شمالی و…)
- تخصیص اعتبار جهت اجرای واحد تولید شیره به صورت بهداشتی در شهرستانها ممسنی و… به صورت پایلوت
در حال حاضر 700 واحد صنایع کشاورزی در استان نسبت به جذب ماده خام سالانه حدود 4 میلیون تن اقدام نموده که کاهش ضایعات بالغ بر 518 هزارتن را به دنبال داشته است . این واحدهای تولیدی اشتغال 9342 نفر را به دنبال داشته است. سرمایه گذاری که در این واحدها صورت گرفته است.
قابل ذکر است که استان فارس در جذب ماده خام و ایجاد ظرفیت فرآوری محصولات کشاورزی رتبه دوم در سطح ملی قرار دارد
فعالیتهای مدیریت صنایع تبدیلی و غذایی :
– تهیه کتاب سند توسعه صنایع تبدیلی و غذایی استان فارس بر پایه اقتصاد مقاومتی 1397 تا 1401 ،
– انجام مشاوره قبل از اجرای طرح، در زمان اجرای طرح و پس از اجرای طرح
– بازدید دوره ایی از واحدهای صنایع کشاورزی استان و پی گیری موارد مرتبط با واحدهای صنعتی
– مطرح نمودن مسایل و مشکلات واحدهای صنعتی در کارگروه رفع موانع تولید
– معرفی واحدهای صنایع جهت اخذ تسهیلات ابلاغی
