مروری بر تاریخچه سازمان امور اراضی کشور

الف: قبل پیروزی انقلاب اسلامی

مسئولیت دولت در برابر بخش کشاورزی همواره تحت تاثیر دیدگاه حکام و سیاستگزاران وقت از دیرباز در مجموعه تشکیلاتی کشور، انعکاس و تبلور داشته است.

• پیش از دوره قاجار دولتهای وقت اصولا به بهره برداران کشاورزی به عنوان تولیدکننده توجهی نداشتند و امور کشاورزی عموما به صورت مردمی و محلی ساماندهی می شد.
• بر اساس اسناد و مدارک موجود، در ساختار سازمانی دوره قاجار تا پیش از مشروطه، تشکیلاتی با عناوینی مانند اداره خالصجات و دیوان خالصجات وجود داشته و عهده دار امور مربوط زمین در بخش کشاورزی بوده است.
• درسال ۱۲۸۵ و پس از استقرار مشروطیت، وزارت خالصه‌جات و زراعت و فلاحت ایجاد و مظفرالدین شاه، میرزا نصرالله خان ناصرالسلطنه را به عنوان وزیر این وزارتخانه منصوب کرد.
• در سال ۱۲۸۶ و دوره اول قانونگذاری در قانون تشکیلات ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام در ماده ۳۰ تصریح شده است «حکام باید سعی نمایند که همیشه اطلاعات صحیحه کافیه از وضع ولایتی که قلمرو ماموریت آنهاست داشته باشند یعنی از عده نفوس و وسعت خاک ولایت و ثروت طبیعی آن و مقدار زراعت و چمنها و جنگلها و از چگونگی شغل و … و کلیه اطلاعاتی که اوضاع و احوال ولایت و اهالی را نشان میدهد.»
• در سال ۱۲۹۶ وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه ایجاد شد.
• در سـال ۱۳۱۰ اداره کل فلاحت در تشـکیـلات وزارت اقتصـاد ملـی به تصـویـب رسیـد.
• در سال ۱۳۱۷ فرهنگستان ایران واژه کشاورزی را به جای لغت فلاحت انتخاب کرد و اداره کل فلاحت بـه اداره کل کشاورزی تغییر نام یافت.
• درسال ۱۳۲۰ وزارت کشاورزی مشتمل بر ۱۴ اداره شامل حوزه زمین و دو بنگاه به وزارتخانه تبدیل شد و علی اکبر حکیمی به عنوان اولین وزیر کشاورزی به مجلس شورای ملی معرفی شد.
• در دی ماه ۱۳۴۰ قانون اصلاحات ارضی تصویب شد و پس از رفراندوم ششم بهمن ۱۳۴۱ به مرحله اجرا در امد.
• در سال ۱۳۴۰ شورای عالی اصلاحات ارضی ایران بر اساس ماده ۷ قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی و به منظور تعیین روش و خط مشی واحد و نظارت بر حسن اجرای وظایف پیش بینی شده، در قوانین اصلاحات ارضی تشکیل شد.
• در آبان ماه ۱۳۴۶ قانون تشکیل وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی تصویب و در تاریخ ۵ آذر ۱۳۴۶ ابلاغ شد.
• در اسفندماه سال ۱۳۴۹ قانون تشکیل وزارت تعاون و امور روستاها به جای وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی تصویب و ابلاغ شد. بر اساس این قانون سازمان اصلاحات ارضی به عنوان زیر مجموعه وزارت جدید تاسیس شد.

ب: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی

• در فروردین ماه ۱۳۵۹ قانون نحوه احیاء و واگذاری اراضی کشاورزی در حکومت جمهوری اسلامی ایران تهیه و به تصویب شورای انقلاب رسید.

• در راستای قانون نحوه احیا و واگذاری اراضی کشاورزی در حکومت جمهوری اسلامی ایران ستاد مرکزی هیاتهای هفت نفره واگذاری زمین با هدف واگذاری اراضی موات و منابع ملی به روستائیان و کشاورزان در سراسر کشور تاسیس شد.

• در خرداد ۱۳۷۰ مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه روند اصلاحات ارضی را قانونی اعلام نمود. از این تاریخ مجددا تشکیلات اصلاحات ارضی در وزارت کشاورزی ساماندهی گردید.

• در بهمن ماه ۱۳۷۱ از ادغام تشکیلات سازمان اصلاحات ارضی وستاد مرکزی هیاتهای هفت نفره، سازمان اموراراضی کشور تاسیس شد. سازمان امور اراضی کشور از این تاریخ به عنوان سازمانی مستقل و وابسته به وزارت کشاورزی (و پس از ادغام وزارت جهاد کشاورزی) با تنوعی از وظایف و ماموریت های حاکمیتی فعالیت می کند.
  «حفظ کاربری، یکپارچگی، ساماندهی و توسعه اراضی» حوزه های اصلی ماموریتی سازمان در جهت مدیریت بر اراضی کشاورزی و واگذاری اراضی برای طرحهای کشاورزی و غیرکشاورزی است.